تصور کنید یک روز صبح با درد شدیدی در دندان خود بیدار می شوید و هر بار که یک جرعه از قهوه خود را می نوشید،. یا شاید متوجه مزه دائمی بدی در دهان خود شده اید و صرف نظر از اینکه چند بار مسواک بزنید، از بین نمی رود.
اینها می توانند نشانه هایی از پوسیدگی دندان که یک مشکل رایج سلامت دهان و دندان که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد، باشد.
پوسیدگی دندان که به عنوان حفره دندان نیز شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که لایه بیرونی سخت دندان به نام مینای دندان توسط ترکیبی از عوامل از جمله باکتری ها، اسیدها، قندها و عادات بهداشتی نامناسب دهان از بین می رود. در صورت عدم درمان، پوسیدگی دندان می تواند منجر به درد، عفونت و حتی از دست دادن دندان شود.
اما پوسیدگی دندان چگونه اتفاق می افتد و برای جلوگیری از آن چه کنیم؟ بیایید به دلایل، علائم و راهکارهای پیشگیری برای این مشکل دندانی بسیار رایج بپردازیم.
علل پوسیدگی دندان
باکتری ها: دهان به طور طبیعی با انواع مختلفی از باکتری ها پر شده است. این باکتری ها از قندها و نشاسته های باقی مانده روی دندان ها پس از خوردن غذا تغذیه می کنند و از خودشان، اسید به جا می گذارند. اسیدها به مینای دندان که لایه بیرونی سخت دندان است، حمله می کنند و به مرور زمان باعث ضعیف شدن و شکستن آن می شوند.
غذاهای قندی و نشاسته ای: غذاها و نوشیدنی های سرشار از قند و نشاسته، منبع غذایی فراوانی برای باکتری های موجود در دهان هستند. هنگامی که قندها و نشاسته ها به اندازه کافی از دندان پاک نمی شوند، باکتری ها آنها را از طریق فرآیندی به نام تخمیر، به اسید تبدیل می کنند.
این اسیدها سطح PH را در دهان کاهش می دهند و محیط اسیدی ایجاد می کنند که مینای دندان را از بین می برد و منجر به پوسیدگی می شود.
بهداشت نامناسب دهان: مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ناکافی باعث می شود پلاک، یک لایه چسبنده از باکتری ها و ذرات غذا، روی دندان ها و در امتداد خط لثه جمع شود. اگر پلاک به طور منظم برداشته نشود، به جرم دندان تبدیل می‌شود که بستری برای رشد باکتری‌های بیشتر فراهم می‌کند. اسیدهای تولید شده توسط باکتری های موجود در پلاک، به مینای دندان حمله کرده و منجر به پوسیدگی می شود.
برای مطالعه مقایسه بین مسواک برقی و دستی اینجا کلیک کنید.
خشکی دهان: بزاق با خنثی کردن اسیدها، شستن ذرات غذا و بازسازی مینای دندان، نقش مهمی در سلامت دهان و دندان دارد. هنگامی که جریان بزاق کاهش می یابد، مانند مورد خشکی دهان (هالیتوزیس)، مکانیسم های محافظتی بزاق به خطر می افتد. این امر خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهد، زیرا بزاق کمتری برای خنثی کردن اسیدها و شستن باکتری ها و باقی مانده های غذا وجود دارد.
غذاها و نوشیدنی های اسیدی: غذاها و نوشیدنی های دارای اسیدیته بالا مانند مرکبات، آب میوه ها، نوشابه های گازدار و سس های حاوی سرکه، می توانند مینای دندان را فرسایش دهند.
غذاها و نوشیدنی های اسیدی، لایه محافظ مینای دندان را ضعیف می کنند و دندان ها را مستعد پوسیدگی می کنند. مصرف مکرر غذاها و نوشیدنی های اسیدی می تواند در طول زمان باعث فرسایش مینای دندان و پوسیدگی دندان شود.
ژنتیک: عوامل ژنتیکی می توانند بر استعداد فرد نسبت به پوسیدگی دندان تأثیر بگذارند. برخی از افراد ممکن است به طور طبیعی مینای ضعیف تری داشته باشند یا تفاوت هایی در ترکیب بزاق داشته باشند که آنها را مستعد پوسیدگی می کند.
ژنتیک همچنین در رشد باکتری های دهان و پاسخ ایمنی بدن به عفونت باکتریایی نقش دارد که می تواند بر سلامت دهان تاثیر بگذارد.
سن و عوامل سبک زندگی: برخی از عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف تنباکو و مصرف بیش از حد الکل می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
علاوه بر این، با افزایش سن، افراد ممکن است تغییراتی را در سلامت دهان خود تجربه کنند، از جمله عقب‌رفتگی لثه، خشکی دهان و مصرف دارو، که همگی می‌توانند در افزایش خطر پوسیدگی نقش داشته باشند.
میکروبیوم دهان: ترکیب باکتری های موجود در دهان که به عنوان میکروبیوم دهان شناخته می شود، می تواند بر خطر پوسیدگی دندان تأثیر بگذارد.
یک میکروبیوم متعادل دهانی، به حفظ سلامت دهان کمک می کند، در حالی که عدم تعادل می تواند منجر به رشد بیش از حد باکتری های مضر مرتبط با پوسیدگی شود.
عواملی مانند رژیم غذایی، عادات بهداشت دهان و دندان و شرایط سلامت سیستمیک می توانند بر میکروبیوم دهان تأثیر بگذارند.
علائم پوسیدگی دندان
حساسیت دندان: یکی از علائم اولیه پوسیدگی دندان افزایش حساسیت به غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین یا اسیدی است. این حساسیت زمانی رخ می دهد که لایه محافظ مینای دندان ضعیف یا فرسوده شده و عاج زیرین حساس را در معرض قرار دهد.
هنگامی که عاج در معرض قرار می گیرد، می تواند حساسیت را راحت تر منتقل کند، که منجر به ناراحتی یا درد هنگام مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی ها می شود.
دندان درد: با پیشرفت پوسیدگی دندان، می تواند باعث ایجاد دندان دردهای مداوم یا متناوب شود. این دندان دردها ممکن است از نظر شدت متفاوت باشند، از ناراحتی خفیف تا درد مزمن شدید.
درد ممکن است خود به خود رخ دهد یا با جویدن، گاز گرفتن یا اعمال فشار به دندان آسیب دیده ایجاد شود. دندان درد اغلب نشانه این است که پوسیدگی به لایه های داخلی دندان رسیده است، جایی که اعصاب و رگ های خونی در آن قرار دارند.
سوراخ ها یا حفره های قابل مشاهده: با پیشرفت پوسیدگی دندان، ممکن است تغییرات قابل مشاهده در ظاهر دندان آسیب دیده ایجاد شود. ممکن است متوجه سوراخ های کوچک، حفره ها یا لکه های تیره روی سطح دندان شوید.
این حفره ها مناطقی هستند که مینای دندان توسط اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها فرسایش یافته یا از بین رفته است. در برخی موارد، حفره ها ممکن است با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشند، به خصوص اگر در قسمت جلویی یا سطوح دندان قرار داشته باشند.
درد هنگام خوردن یا آشامیدن: پوسیدگی دندان می تواند باعث ناراحتی یا درد هنگام خوردن یا آشامیدن شود، به ویژه با غذاها یا نوشیدنی هایی که گرم، سرد، شیرین یا اسیدی هستند.
درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و ممکن است بعد از غذا خوردن ادامه یابد. این ناراحتی زمانی رخ می دهد که دندان پوسیده با محرک های خارجی مانند تغییرات دما یا مواد قندی تماس پیدا کند.
بوی بد دهان (هالیتوزیس): بوی بد مداوم یا طعم بد دهان می تواند نشانه پوسیدگی دندان باشد. باکتری های موجود در دهان از قندها و ذرات غذا تغذیه می کنند و گازهای بدبویی را تولید می کنند.
اگر می خواهید در مورد علل بوی بد دهان بدانید اینجا کلیک کنید.
با پیشرفت پوسیدگی، باکتری ها تکثیر می شوند که منجر به افزایش بو و طعم بد مداوم در دهان می شود.
تیره شدن یا تغییر رنگ دندان ها: پوسیدگی دندان می تواند باعث تغییر در رنگ یا ظاهر دندان های آسیب دیده شود. ممکن است متوجه تغییر رنگ مانند لکه های قهوه ای، سیاه یا سفید روی سطح دندان شوید. این تغییر رنگ ها اغلب نشانه ای از پوسیدگی است که در ساختار دندان رخ می دهد.
تورم یا چرک اطراف دندان: در موارد پیشرفته پوسیدگی دندان، دندان آسیب دیده ممکن است عفونی شود و منجر به تورم یا تشکیل چرک در اطراف دندان شود.
این می تواند باعث حساسیت، قرمزی و تورم لثه در نزدیکی دندان آسیب دیده شود که به عنوان آبسه دندان شناخته می شود. آبسه دندان نیاز به توجه فوری دندانپزشکی برای جلوگیری از عوارض بیشتر دارد.
تغییر در بافت دندان: پوسیدگی دندان می تواند باعث تغییر در بافت یا احساس دندان آسیب دیده شود. ممکن است سطوح زمخت یا ناهموار روی دندان را مشاهده کنید که نشان دهنده مناطقی است که مینای دندان در اثر پوسیدگی، فرسوده یا نرم شده است.
همچنین ممکن است در لمس دندان آسیب دیده احساس زبری یا ناهمواری کند.
افزایش تحرک دندان: پوسیدگی شدید دندان می تواند ساختار دندان آسیب دیده را ضعیف کند و منجر به افزایش تحرک یا لق شدن آن شود.
ممکن است متوجه شوید که دندان آسیب دیده در هنگام لمس یا فشار دادن، احساس لرزش یا ناپایداری می کند. این نشانه پوسیدگی پیشرفته است و ممکن است نشان دهد که دندان در معرض خطر شکستگی یا افتادن است.
جویدن یا گاز گرفتن دردناک: پوسیدگی دندان می تواند باعث درد یا ناراحتی هنگام جویدن یا گاز گرفتن غذا شود. این زمانی اتفاق می افتد که دندان پوسیده با دندانی روبرو یا ذرات غذا تماس پیدا می کند و باعث تحریک یا فشار بر روی نواحی حساس دندان می شود.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: دندان های خود را حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و روزانه نخ دندان بکشید تا پلاک ها و باکتری ها از بین بروند.
برای آگاهی از استفاده درست از نخ دندان اینجا کلیک کنید.
مصرف غذاهای شیرین و اسیدی را محدود کنید: مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین و نشاسته ای را کاهش دهید و پس از مصرف آنها، دهان خود را با آب بشویید.
از محصولات حاوی فلوراید استفاده کنید: برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی از خمیر دندان، دهانشویه و درمان های حاوی فلوراید از دندانپزشک خود استفاده کنید.
معاینات منظم دندانپزشکی را در نظر بگیرید: برای تشخیص و درمان زودهنگام پوسیدگی، به طور مرتب به دندانپزشک خود برای تمیز کردن و معاینات حرفه ای مراجعه کنید.
سیلانت های دندانی: سیلانت ها، پوشش های نازکی هستند که بر روی سطوح جونده دندان های آسیا اعمال می شود تا از پوسیدگی محافظت کنند.
اجتناب از محصولات تنباکو: مصرف تنباکو، خطر ابتلا به بیماری لثه و پوسیدگی دندان را افزایش می دهد. ترک سیگار یا استفاده از محصولات تنباکو برای حفظ سلامت دهان و دندان.
درمان پوسیدگی دندان
پر کردن: اگر پوسیدگی زود تشخیص داده شود، دندانپزشک شما می تواند قسمت پوسیده دندان را برداشته و حفره را با موادی مانند رزین کامپوزیت، آمالگام یا پرسلین پر کند.
روکش ها: برای پوسیدگی یا آسیب گسترده تر، یک روکش دندانی ممکن است روی ساختار باقی مانده دندان قرار داده شود تا شکل، اندازه و استحکام آن را بازیابی کند.
درمان ریشه: اگر پوسیدگی به پالپ داخلی دندان برسد و باعث عفونت و درد شود، ممکن است درمان ریشه برای برداشتن بافت عفونی و نجات دندان ضروری باشد.
کشیدن: در موارد شدید که نمی توان دندان را نجات داد، کشیدن ممکن است تنها گزینه برای جلوگیری از گسترش عفونت به دندان ها و بافت های اطراف باشد.
درمان های پیشگیرانه: دندانپزشک شما ممکن است درمان های پیشگیرانه دیگری مانند درمان های فلوراید یا سیلانت های دندانی را برای محافظت در برابر پوسیدگی های آینده توصیه کند.
نتیجه گیری
پوسیدگی دندان یک بیماری قابل پیشگیری و درمان است. با رعایت بهداشت دهان و دندان، انتخاب رژیم غذایی سالم و مراجعه منظم به دندانپزشک، می توانید لبخندی سالم داشته باشید و از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کنید.
اگر علائم پوسیدگی دندان را تجربه کردید، ضروری است که به سرعت به دنبال مراقبت های دندانپزشکی باشید تا از آسیب بیشتر به دندان ها و لثه های خود جلوگیری کنید.
